Wzrost inflacji jest faktem – od dłuższego czasu ceny produktów i usług rosną. Sen z powiek konsumentom spędzają jednak nie tylko coraz wyższe rachunki przy kasach sklepowych. Powody do zmartwień mają też kredytobiorcy, czyli osoby spłacające kredyty gotówkowe lub kredyty hipoteczne. Inflacja a kredyt hipoteczny i gotówkowy – jak inflacja wpływa na wysokość rat kredytu?
Czym jest inflacja?
Inflacja (wskaźnik inflacji, a jeszcze dokładniej wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych) to jeden z terminów ekonomicznych – przeciwieństwo deflacji. Czym jest inflacja? To wzrost przeciętnego poziomu cen w gospodarce. Inflacja sprawia, że dochodzi do spadku siły nabywczej pieniądza. Siła nabywcza pieniądza to po prostu jego wartość.
Jaki wpływ ma inflacja na pieniądze zgromadzone przez konsumenta? Mówiąc obrazowo, z powodu inflacji konsument z miesiąca na miesiąc za tę samą kwotę może kupić coraz mniej produktów lub usług. Również oszczędności mają realnie mniejszą wartość. Inflacja ma też wpływ na kredyt hipoteczny i kredyt gotówkowy, o czym szerzej poniżej.
Jak podaje w komunikacie Główny Urząd Statystyczny, średnioroczna inflacja w 2021 r. wyniosła 5,1 proc. Dla porównania w roku 2020 r. było to 3,4 proc.
Jakie czynniki wpływają na inflację?
Mimo że większość konsumentów zdaje sobie sprawę z tego, że inflacja wpływa na zawartość ich portfeli, to nie każdy wie, co ją wywołuje. Okazuje się, że lista tych czynników jest długa.
Inflacja – kluczowe czynniki, które mają wpływ na jej wysokość:
- Nadmierne zwiększanie podaży pieniądza (przez banki centralne i banki komercyjne) – miało to miejsce w 2020 r. i było związane z pandemią COVID-19
- Nieprawidłowa polityka monetarna, jaką prowadzi bank centralny
- Wzrost cen produktów i usług na rynkach zagranicznych (tzw. import inflacji)
- Niezrównoważony budżet państwa – gdy wydatki znacząco przekraczają wpływy
- Wzrost kosztów produkcyjnych – przykładem może być wzrost wynagrodzeń czy cen surowców energetycznych
Inflacja a kredyt – jak inflacja wpływa na kredyt hipoteczny i gotówkowy?
Zaciągnięcie kredytu hipotecznego czy gotówkowego oznacza, że kredytobiorca będzie musiał zwrócić pożyczoną kwotę wraz z odsetkami. Rata kredytu zawsze składa się z dwóch części – kapitałowej i odsetkowej. Ta druga część (odsetkowa) jest regulowana przez wskaźnik WIBOR i zawiera się w niej marża banku. Z czasem pożyczona kwota ze względu na inflację traci na wartości. Najlepiej widać to w przypadku kredytów hipotecznych.
Przykład: Biorąc kredyt mieszkaniowy, kredytobiorca musi zwrócić uwagę na RRSO (Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania). Jednocześnie zaciągając kredyt w wysokości 250 000 zł na 20 lat, zwróci pożyczoną kwotę i odsetki. Po 20 latach pożyczona kwota nie starczy już na zakup takiej samej nieruchomości – wartość kredytu (pieniądza) zmaleje ze względu na inflację. Dodatkowo wartość nieruchomości najpewniej wzrośnie (raczej nie ma możliwości, aby spadła ona poniżej salda kredytu).
Chociaż wysoka inflacja może wydawać się korzystna w przypadku posiadania zobowiązania kredytowego (spadająca siła nabywcza pieniądza oznacza, że spada też realna wartość rat), to pamiętać trzeba również o stopach procentowych. Czym są stopy procentowe i jak wzrost stóp procentowych wpływa na oprocentowanie kredytów?
Stopy procentowe – co trzeba o nich wiedzieć?
Przez stopy procentowe rozumie się koszt kapitału należny kredytodawcy z racji udostępnienia kapitału klientowi. W Polsce stopy procentowe (stopa depozytowa, stopa referencyjna, stopa lombardowa) są ustalane przez Radę Polityki Pieniężnej (RPP), czyli organ Narodowego Banku Polskiego. Rada Polityki Pieniężnej jest uprawniona do:
- Podwyższenia stóp procentowych – ma to miejsce, gdy poziom inflacji rośnie. Podnoszenie stóp ma zapobiec dalszemu wzrostowi cen produktów i usług. Uporczywa inflacja powoduje, że stopy w Polsce rosną od października 2021 r.
- Obniżenia stóp procentowych – spadek stóp ma miejsce w przypadku m.in. kryzysu gospodarczego, aby pobudzić wzrost gospodarczy.
Gdy RPP decyduje o podniesieniu stóp procentowych, to w praktyce wzrastają też zobowiązania kredytowe. Wystarczy, że oprocentowanie wzrośnie o jeden punkt procentowy, aby zauważalna była zmiana w wysokości raty kredytu hipotecznego czy gotówkowego.
Kredyty hipoteczne i gotówkowe z oprocentowaniem zmiennym czy stałym – jaka jest różnica?
Kredyty oferowane na polskim rynku są udzielane zawsze po dokonaniu oceny zdolności kredytowej i mogą być oprocentowane na jeden z dwóch sposobów:
- Oprocentowanie zmienne. Kredyt ze zmiennym oprocentowaniem oznacza tyle, że rata będzie się zmieniać w czasie. Raty kredytów opartych o zmienne oprocentowanie są uzależnione od stóp procentowych, a zatem decyzji Rady Polityki Pieniężnej.
- Oprocentowanie stałe. Kredyt ze stałą stopą oprocentowania oznacza stałe oprocentowanie przez cały okres zobowiązania (w przypadku kredytu gotówkowego) lub przez czas uzgodniony w umowie (w przypadku kredytów hipotecznych).
Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania a oprocentowanie – dlaczego warto wybrać stałe oprocentowanie?
Kredyty ze stałym oprocentowaniem są szczególnie pożądane przy rosnącej inflacji. Kluczową korzyścią dla kredytobiorcy są stałe, wskazane w umowie raty kredytu – podnoszenie stóp procentowych nie ma wpływu na wysokość rat i koszt kredytu. Mechanizm jest zatem inny niż przy zmiennym oprocentowaniu. Jednocześnie trzeba pamiętać, że:
- Poziom stóp procentowych ma neutralny wpływ na wysokość raty. Dla odmiany przy oprocentowaniu zmiennym niskie stopy procentowe przekładają się na niższą ratę. I odwrotnie – podniesienie stóp oznacza wzrost wysokości raty.
- Stałe oprocentowanie kredytów jest wyższe (ich oprocentowanie jest wyższe w momencie zaciągnięcia zobowiązania). Udzielenie kredytu o zmiennym oprocentowaniu oznacza niższe oprocentowanie w momencie podpisywania umowy.
Dlaczego wybór rat o oprocentowaniu stałym może być dobrą decyzją? Za wyborem kredytu właśnie o takim oprocentowaniu przemawia uniezależnienie się od wskaźnika inflacji. Koszt kredytu jest przewidywalny w momencie jego zaciągnięcia. W konsekwencji oznacza to niższe ryzyko niż przy korzystaniu z kredytu z oprocentowaniem zmiennym.
Mimo że kredyt z oprocentowaniem stałym jest produktem atrakcyjnym, nie powinno się zapominać o porównaniu ofert. Pomocny jest w tym wskaźnik RRSO. Sprawdza się on jednak wyłącznie przy porównywaniu produktów o takich samych parametrach – wysokości i rodzaju rat oraz identycznym okresie spłaty.
